Cựu SV 2 Khóa LVC-HTK – ĐHSP Huế

Nối vòng tay thân ái – Giữ chặt mối dây

Tumblr ↗

GIEO MÂY – HẠT GIỐNG MÂY TRỜI

Thái Cát đang soạn NGÀY XƯA THẬT GẦN gồm nhiều chủ đề. Đây là chủ đề CHIẾN TRANH NƯỚC MƯA.

Bài thứ ba.

https://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_seeding

Gieo mây – Hạt Giống Mây Trời

Từ Wikipedia, bách khoa toàn thư mở

Đầu đề bài thứ ba này nghe êm như đề tựa của một bài thơ! Trong dòng thi ca Việt Nam, đã có Mùa Thu Rớt Hột. Cái gọi là Hột Của Mùa Thu trông như thế nào, và có ai thấy không? Thái Cát chưa hề trông thấy bằng con mắt trần tục, nhưng có lần cũng đã lơ mơ nhìn thấy Hột Của Mùa Thu khi đọc thơ Bùi Giáng. Trong xã hội cả quỷnh của Hoa Kỳ cũng có chuyện Cloud Seeding tức là Gieo Hạt Mây. Cái gì là Gieo Hạt Mây? Nghe vô duyên ỏm! Cái thứ ngôn ngữ của lũ thất học cần được giải phóng! Phải văn hoa thời thượng kiểu cách hợp thời ít ra dịch đúng cách của lề lối giải phóng là Hạt Giống Mây Trời mới mát mẻ thảnh thơi thú vị!

Bài viết này có nhiều vấn đề. Vui lòng giúp cải thiện bài viết hoặc thảo luận về các vấn đề này trên trang thảo luận. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa những thông báo này)

Bài viết này cần thêm trích dẫn để xác minh. (Tháng 10 năm 2024)

Tính trung lập của bài viết này đang bị tranh cãi. (Tháng 10 năm 2024)

Gieo mây có thể được thực hiện bằng máy phát điện mặt đất hoặc máy bay

Hình ảnh giải thích về gieo mây này cho thấy một chất – bạc iodide hoặc đá khô – được đổ lên đám mây, sau đó trở thành mưa rào. Quá trình được hiển thị là những gì đang diễn ra trong đám mây và quá trình ngưng tụ trên vật liệu được đưa vào.[1]

Gieo mây là một loại điều chỉnh thời tiết nhằm mục đích thay đổi lượng hoặc loại mưa, giảm thiểu mưa đá hoặc phân tán sương mù. Mục tiêu thông thường là tăng lượng mưa hoặc tuyết, hoặc vì lợi ích của chính chúng, hoặc để ngăn chặn lượng mưa xảy ra trong những ngày sau đó.

Gieo hạt mây được thực hiện bằng cách phân tán các chất vào không khí, đóng vai trò như sự ngưng tụ mây hoặc hạt nhân băng. Các tác nhân phổ biến bao gồm bạc iodua, kali iodua và đá khô, trong khi các vật liệu hút ẩm như muối ăn ngày càng phổ biến do khả năng hút ẩm của chúng. Các kỹ thuật khác nhau, từ gieo hạt tĩnh, khuyến khích sự hình thành các hạt băng trong các đám mây siêu lạnh để tăng lượng mưa, đến gieo hạt động, được thiết kế để tăng cường sự phát triển của mây đối lưu thông qua việc giải phóng nhiệt ẩn.

Các phương pháp phân tán bao gồm máy bay và máy phát điện trên mặt đất, với các phương pháp mới hơn liên quan đến máy bay không người lái cung cấp điện tích để kích thích mưa, hoặc xung laser hồng ngoại nhằm mục đích kích thích sự hình thành các hạt. Mặc dù đã được nghiên cứu và ứng dụng trong nhiều thập kỷ, hiệu quả của việc gieo hạt mây vẫn là chủ đề tranh luận giữa các nhà khoa học, với các nghiên cứu đưa ra kết quả trái chiều về tác động của nó đối với việc tăng lượng mưa.

Tác động đến môi trường và sức khỏe được coi là tối thiểu do nồng độ các chất được sử dụng thấp, nhưng vẫn còn lo ngại về khả năng tích tụ các tác nhân gieo hạt trong các hệ sinh thái nhạy cảm. Phương pháp này đã có lịch sử lâu đời, với các thí nghiệm ban đầu có từ những năm 1940, và đã được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm lợi ích nông nghiệp, tăng cường nguồn cung cấp nước và lập kế hoạch sự kiện. Khung pháp lý chủ yếu tập trung vào việc cấm quân đội hoặc các lực lượng thù địch sử dụng các kỹ thuật điều chỉnh thời tiết, để quyền sở hữu và quản lý các hoạt động gieo hạt mây thuộc thẩm quyền của quốc gia. Bất chấp sự hoài nghi và tranh cãi về hiệu quả và tác động môi trường của nó, gieo hạt mây vẫn tiếp tục được nghiên cứu và áp dụng ở nhiều khu vực trên toàn thế giới như một công cụ điều chỉnh thời tiết.

Phương pháp Muối

Máy tạo bạc iodua trên mặt đất – Colorado, Hoa Kỳ

Các hóa chất phổ biến nhất được sử dụng để gieo hạt mây bao gồm bạc iodua,[2] kali iodua và đá khô (carbon dioxide rắn). Propane lỏng, có thể giãn nở thành khí, cũng đã được sử dụng. Nó có thể tạo ra tinh thể băng ở nhiệt độ cao hơn bạc iodua. Sau những nghiên cứu đầy hứa hẹn, việc sử dụng các vật liệu hút ẩm, chẳng hạn như muối ăn, đang trở nên phổ biến hơn.[3]

Khi gieo mây, lượng tuyết rơi tăng lên khi nhiệt độ trong mây nằm trong khoảng từ -20 đến -7 °C.[4] Quá trình hình thành hạt đóng băng được kích hoạt bằng cách đưa các chất tương tự bạc iodua vào, có cấu trúc tinh thể giống như băng.[5]

Điện tích

Kể từ năm 2021, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã sử dụng máy bay không người lái được trang bị thiết bị phát xạ điện tích và cảm biến tùy chỉnh bay ở độ cao thấp và truyền điện tích đến các phân tử không khí.[6] Phương pháp này đã tạo ra một trận mưa lớn vào tháng 7 năm 2021.[7] Ví dụ, ở Al Ain, mưa đã đạt 6,9 mm vào ngày 20–21 tháng 7.[8]

Xung laser hồng ngoại

Thông tin thêm: Ngưng tụ nước bằng laser hỗ trợ

Một cơ chế điện tử đã được thử nghiệm vào năm 2010, khi các xung laser hồng ngoại được các nhà nghiên cứu từ Đại học Geneva hướng vào không khí phía trên Berlin.[9] Các nhà thí nghiệm đưa ra giả thuyết rằng các xung này sẽ thúc đẩy lưu huỳnh điôxít và nitơ điôxít trong khí quyển hình thành các hạt sau đó hoạt động như hạt giống.[9]

Hiệu quả

Mặc dù đã được nghiên cứu và ứng dụng trong nhiều thập kỷ, hiệu quả của việc gieo mây vẫn là chủ đề gây tranh cãi giữa các nhà khoa học, với các nghiên cứu đưa ra những kết quả trái chiều về tác động của nó đối với việc tăng lượng mưa, theo báo cáo do Văn phòng Trách nhiệm Giải trình của Chính phủ Hoa Kỳ công bố vào tháng 12 năm 2024.[10] Việc gieo mây có hiệu quả trong việc tạo ra sự gia tăng đáng kể về mặt thống kê lượng mưa hay không vẫn là một vấn đề gây tranh cãi trong giới học thuật, với các kết quả trái ngược nhau tùy thuộc vào nghiên cứu được đề cập và ý kiến ​​trái chiều giữa các chuyên gia.[11]

Một nghiên cứu do Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ thực hiện đã không tìm thấy bằng chứng thống kê đáng kể nào ủng hộ hiệu quả của việc gieo mây. Dựa trên những phát hiện của mình, nhà sinh thái học Jerry Bradley của Đại học Stanford cho biết: “Tôi nghĩ rằng bạn có thể tạo ra thêm một chút tuyết hoặc mưa ở một số nơi trong một số điều kiện nhất định, nhưng điều đó hoàn toàn khác với một chương trình được cho là có thể tăng lượng mưa một cách đáng tin cậy.” Dữ liệu tương tự như nghiên cứu của NAS đã được thu thập trong một nghiên cứu riêng biệt do Dự án Thí điểm Điều chỉnh Thời tiết Wyoming thực hiện, nhưng trong khi nghiên cứu của NAS kết luận rằng “khó có thể chứng minh rõ ràng rằng việc gieo mây có tác động rất lớn”, thì nghiên cứu của WWMPP lại kết luận rằng “việc gieo mây có thể làm tăng lượng tuyết rơi tối đa 3% trong cả một mùa.”[12]

Năm 2003, Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Hoa Kỳ (NRC) đã công bố một báo cáo nêu rõ: “khoa học không thể khẳng định chắc chắn rằng kỹ thuật gieo mây nào, nếu có, tạo ra tác động tích cực. Trong 55 năm sau những thử nghiệm gieo mây đầu tiên, đã có những tiến bộ đáng kể trong việc tìm hiểu các quá trình tự nhiên tạo nên thời tiết hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào có thể chấp nhận được về tác động đáng kể của việc gieo mây”.[13]: 13 

Một nghiên cứu năm 2010 của Đại học Tel Aviv tuyên bố rằng phương pháp gieo mây phổ biến để cải thiện lượng mưa, bằng các vật liệu như bạc iodide và carbon dioxide đông lạnh, dường như có rất ít hoặc không có tác động nào đến lượng mưa.[14] Một nghiên cứu năm 2011 cho thấy máy bay có thể tạo ra các hạt băng bằng cách đóng băng các giọt mây nguội đi khi chúng chảy quanh đầu cánh quạt, trên cánh hoặc trên máy bay phản lực, và do đó vô tình gieo hạt mây. Điều này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sự hình thành đá mưa đá cụ thể.[15]

Năm 2016, Jeff Tilley, giám đốc điều chỉnh thời tiết tại Viện Nghiên cứu Sa mạc ở Reno, tuyên bố rằng công nghệ và nghiên cứu mới đã tạo ra những kết quả đáng tin cậy, giúp gieo hạt mây trở thành một hoạt động cung cấp nước đáng tin cậy và tiết kiệm chi phí cho nhiều khu vực.[16] Hơn nữa, vào năm 1998, Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ cho rằng “lượng mưa từ các đám mây địa hình siêu lạnh (mây hình thành trên núi) đã tăng khoảng 10% theo mùa.”[17]

Mặc dù kết quả khoa học còn nhiều tranh cãi, việc gieo hạt mây đã được thử nghiệm trong Thế vận hội Mùa hè 2008 ở Bắc Kinh để tạo mưa rào trước khi chúng đến thành phố nhằm ngăn ngừa mưa trong lễ khai mạc và bế mạc.[18] Liệu nỗ lực này có thành công hay không vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi, với Roelof Bruintjes, người đứng đầu nhóm nghiên cứu biến đổi thời tiết của Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia, nhận xét: “Chúng ta không thể tạo ra mây hay xua đuổi mây”.[19]

Tác động đến môi trường và sức khỏe

Với mức độ nguy hại sức khỏe theo NFPA 704 là 2, bạc iodua có thể gây bất lực tạm thời hoặc có thể gây thương tích cho con người và các loài động vật có vú khác khi tiếp xúc thường xuyên hoặc mãn tính. Tuy nhiên, một số nghiên cứu sinh thái chi tiết đã cho thấy tác động không đáng kể đến môi trường và sức khỏe.[20][21][22] Độc tính của bạc và các hợp chất bạc (từ bạc iodua) được chứng minh là ở mức thấp trong một số nghiên cứu. Những phát hiện này có thể là kết quả của một lượng nhỏ bạc được tạo ra từ quá trình gieo mây, chiếm khoảng một phần trăm lượng khí thải công nghiệp vào khí quyển ở nhiều nơi trên thế giới, hoặc do tiếp xúc cá nhân từ việc trám răng.[23]

Lượng tích tụ trong đất, thảm thực vật và dòng chảy bề mặt chưa đủ lớn để đo được trên mức nền tự nhiên.[24] Một đánh giá môi trường năm 1995 tại Sierra Nevada, California[25] và một hội đồng chuyên gia độc lập năm 2004 tại Úc đã xác nhận những phát hiện trước đó này.[26]

“Năm 1978, ước tính có khoảng 3.000 tấn bạc đã được thải ra môi trường Hoa Kỳ. Điều này đã khiến Cơ quan Dịch vụ Y tế Hoa Kỳ và Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) tiến hành các nghiên cứu về khả năng gây nguy hiểm cho môi trường và sức khỏe con người liên quan đến bạc. Các cơ quan này và các cơ quan nhà nước khác đã áp dụng Đạo luật Nước Sạch năm 1977 và 1987 để thiết lập các quy định về loại ô nhiễm này.”[27] Việc gieo mây trên Vườn Quốc gia Kosciuszko – một khu dự trữ sinh quyển – gặp phải vấn đề ở chỗ một số thay đổi nhanh chóng về luật môi trường đã được thực hiện để cho phép thử nghiệm. Các nhà môi trường lo ngại về việc hấp thụ bạc nguyên tố trong một môi trường cực kỳ nhạy cảm ảnh hưởng đến loài thú có túi lùn, cùng với các loài khác, cũng như sự nở hoa tảo ở mức độ cao gần đây tại các hồ băng nguyên sơ. Nghiên cứu 50 năm trước và phân tích của Cơ quan Quản lý Dãy núi Snowy trước đây đã dẫn đến việc chấm dứt chương trình gieo mây vào những năm 1950 với kết quả không chắc chắn. Trước đây, việc gieo mây đã bị từ chối ở Úc vì lý do môi trường do lo ngại về loài thú có túi lùn.[28] Các tuyên bố về tác động tiêu cực đến môi trường đang bị bác bỏ bởi các nghiên cứu được bình duyệt ngang hàng, được tóm tắt bởi Hiệp hội Biến đổi Thời tiết Quốc tế.[29]

Lịch sử

Beech 18 sử dụng đá khô để gieo hạt mây vào đầu thời kỳ hậu chiến Hoa Kỳ

Lockheed 18 gieo hạt mây từ Sân bay Wagga năm 1958

Úc Máy bay tạo mưa Trojan T-28A năm 1960 Hoa Kỳ

Máy bay tạo mưa Curtiss P-40 năm 1964 Hoa Kỳ, hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Hàng không Yanks

Curtiss P-40N N1232N Công ty Biến đổi Thời tiết – gieo hạt mây

Harvard phòng chống mưa đá năm 1964 Canada

Cessna 210 năm 2006 Áo

Cessna Skymaster năm 2015 Israel

Alpha jet năm 2014 Morocco

Năm 1891, Louis Gathmann đề xuất phun carbon dioxide lỏng vào các đám mây mưa để tạo mưa.[30] Trong những năm 1930, quy trình Bergeron–Findeisen đã đưa ra giả thuyết rằng các giọt nước siêu lạnh hiện diện, trong khi các tinh thể băng được giải phóng vào các đám mây mưa, sẽ gây ra mưa. Trong quá trình nghiên cứu về hiện tượng đóng băng trên máy bay, Vincent Schaefer và Irving Langmuir của General Electric (GE) đã xác nhận lý thuyết này.[31] Schaefer đã khám phá ra nguyên lý gieo mây vào tháng 7 năm 1946 thông qua một loạt các sự kiện tình cờ. Dựa trên những ý tưởng mà ông và Langmuir nảy ra khi leo núi Washington ở New Hampshire, Schaefer, cộng sự nghiên cứu của Langmuir, đã tạo ra một phương pháp thử nghiệm với mây siêu lạnh bằng cách sử dụng một thiết bị đông lạnh sâu chứa các tác nhân tiềm năng để kích thích sự phát triển của tinh thể băng, ví dụ như muối ăn, bột talc, đất, bụi và nhiều tác nhân hóa học khác với tác động nhỏ. Sau đó, vào ngày 14 tháng 7 năm 1946, ông muốn thử một vài thí nghiệm tại Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Schenectady của GE.[cần dẫn nguồn]

Ông đã rất thất vọng khi thấy tủ đông sâu không đủ lạnh để tạo ra một “đám mây” bằng không khí thở. Ông quyết định đẩy nhanh quá trình này bằng cách thêm một khối đá khô chỉ để hạ nhiệt độ buồng thí nghiệm của mình. Điều khiến Schaefer kinh ngạc là ngay khi ông thở vào tủ đông, ông nhận thấy một làn sương mờ xanh lam, tiếp theo là màn trình diễn ngoạn mục của hàng triệu tinh thể băng cực nhỏ, phản chiếu các tia sáng mạnh từ đèn chiếu sáng một mặt cắt ngang của buồng. Ông ngay lập tức nhận ra mình đã khám phá ra cách biến nước siêu lạnh thành tinh thể băng. Thí nghiệm này dễ dàng được lặp lại, và ông đã khám phá ra sự chênh lệch nhiệt độ để thiết lập giới hạn −40 °C (−40 °F) cho nước lỏng.[32]

Trong vòng một tháng, đồng nghiệp của Schaefer, nhà khoa học khí quyển Bernard Vonnegut, được ghi nhận là người đã khám phá ra một phương pháp khác để “gieo” nước mây siêu lạnh. Vonnegut đã hoàn thành khám phá của mình tại bàn làm việc, tra cứu thông tin trong một cuốn sách hóa học cơ bản và sau đó mày mò với các hóa chất bạc và iodide để sản xuất bạc iodide. Cùng với Giáo sư Henry Chessin, thuộc Đại học SUNY Albany, một nhà tinh thể học, ông đã đồng tác giả một ấn phẩm trên tạp chí Science[33] và nhận bằng sáng chế vào năm 1975.[34] Cả hai phương pháp đều được áp dụng để gieo hạt mây vào năm 1946 khi làm việc cho GE tại tiểu bang New York.

Phương pháp của Schaefer đã thay đổi ngân sách nhiệt của đám mây; phương pháp của Vonnegut đã thay đổi cấu trúc tinh thể hình thành, một đặc tính khéo léo liên quan đến sự phù hợp tốt trong hằng số mạng giữa hai loại tinh thể. (Tinh thể học của băng sau này đóng một vai trò trong tiểu thuyết Cái nôi của mèo của Kurt Vonnegut, anh trai của Vonnegut). Nỗ lực đầu tiên nhằm biến đổi các đám mây tự nhiên ngoài thực địa thông qua “gieo hạt mây” bắt đầu trong một chuyến bay khởi hành từ phía bắc New York vào ngày 13 tháng 11 năm 1946. Schaefer đã có thể tạo ra tuyết rơi gần Núi Greylock ở phía tây Massachusetts sau khi ông đổ 2,5 kg đá khô từ máy bay vào đám mây mục tiêu sau chuyến bay dài 100 km về phía đông từ Sân bay Quận Schenectady.[35]

Đá khô và các tác nhân bạc iodide có hiệu quả trong việc thay đổi tính chất hóa học vật lý của các đám mây siêu lạnh, do đó hữu ích trong việc tăng lượng tuyết rơi mùa đông trên núi và, trong một số điều kiện nhất định, trong việc ngăn chặn sét và mưa đá. Mặc dù không phải là một kỹ thuật mới, nhưng việc gieo hạt hút ẩm để tăng lượng mưa trong các đám mây ấm đang được hồi sinh, dựa trên những dấu hiệu tích cực từ nghiên cứu ở Nam Phi, Mexico và các nơi khác. [cần dẫn nguồn] Vật liệu hút ẩm được sử dụng phổ biến nhất là muối ăn. Người ta cho rằng việc gieo hạt hút ẩm khiến phổ kích thước hạt trong các đám mây trở nên mang tính biển hơn (các hạt lớn hơn) và ít mang tính lục địa hơn, kích thích mưa thông qua sự kết tụ.[cần dẫn nguồn] Từ năm 1967 đến năm 1972, Chiến dịch Popeye của quân đội Hoa Kỳ đã gieo hạt bạc iodide vào mây để kéo dài mùa gió mùa trên miền Bắc Việt Nam, đặc biệt là Đường mòn Hồ Chí Minh. Chiến dịch này đã kéo dài thời kỳ gió mùa trung bình từ 30 đến 45 ngày tại các khu vực mục tiêu.[36] Phi đội Trinh sát Thời tiết số 54 đã thực hiện chiến dịch “tạo bùn, không phải chiến tranh”.[37]

Một nỗ lực của quân đội Hoa Kỳ nhằm điều chỉnh các cơn bão ở lưu vực Đại Tây Dương bằng cách gieo hạt mây vào những năm 1960 được gọi là Dự án STORMFURY. Các nhà khoa học đã thử nghiệm bốn cơn bão trong tám ngày và quan sát thấy tốc độ gió giảm từ 10% đến 30% trong bốn ngày. Ban đầu, họ cho rằng việc không có kết quả là do thực hiện sai, nhưng kết quả đã bị nghi ngờ do thiếu nước siêu lạnh trong cơn bão và không thể xác định liệu các tác động này là do sự can thiệp của con người hay do các quá trình tự nhiên của bão.[38]

Hai cơ quan liên bang đã hỗ trợ nhiều dự án nghiên cứu điều chỉnh thời tiết khác nhau, bắt đầu vào đầu những năm 1960: Cục Cải tạo Đất Hoa Kỳ (Cục Cải tạo Đất; Bộ Nội vụ) và Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA; Bộ Thương mại). Reclamation đã tài trợ cho một số dự án nghiên cứu gieo hạt mây dưới sự bảo trợ của Dự án Skywater từ năm 1964 đến năm 1988, và NOAA đã thực hiện Chương trình sửa đổi khí quyển từ năm 1979 đến năm 1993. Các dự án được tài trợ đã được thực hiện tại một số tiểu bang và hai quốc gia (Thái Lan và Maroc), nghiên cứu cả gieo hạt mây vào mùa đông và mùa hè. Từ năm 1962 đến năm 1988, Reclamation đã phát triển nghiên cứu ứng dụng gieo hạt mây để tăng nguồn cung cấp nước ở miền tây Hoa Kỳ. Nghiên cứu tập trung vào gieo hạt địa hình vào mùa đông để tăng lượng tuyết rơi ở Dãy núi Rocky và Sierra Nevada, và lượng mưa ở các dãy núi ven biển Nam California. Tại California Reclamation đã hợp tác với Sở Tài nguyên nước California (CDWR) để tài trợ cho Dự án thí điểm hợp tác Serra (SCPP), có trụ sở tại Auburn, để tiến hành các thí nghiệm gieo hạt ở trung tâm Sierra. Đại học Nevada và Viện nghiên cứu sa mạc đã cung cấp vật lý mây, hóa học vật lý và các hỗ trợ thực địa khác. Dự án Thí điểm Hợp tác Vùng Cao nguyên (HIPLEX) tập trung vào việc gieo hạt mây đối lưu để tăng lượng mưa trong mùa sinh trưởng ở Montana, Kansas và Texas từ năm 1974 đến năm 1979.

Năm 1979, Tổ chức Khí tượng Thế giới và các quốc gia thành viên khác do Chính phủ Tây Ban Nha đứng đầu đã tiến hành Dự án Tăng cường Lượng mưa (PEP) tại Tây Ban Nha,[39] với kết quả chưa rõ ràng, có thể là do các vấn đề về lựa chọn địa điểm.[40]

Reclamation đã tài trợ cho nghiên cứu tại một số trường đại học, bao gồm Đại học Bang Colorado, các trường Đại học Wyoming, Washington, UCLA, Utah, Chicago, NYU, Montana và Colorado, và các nhóm nghiên cứu tại Stanford, Meteorology Research Inc., và Đại học Bang Penn, và Trường Mỏ và Công nghệ Nam Dakota, Bắc Dakota, Texas A&M, Texas Tech và Oklahoma. Các nỗ lực hợp tác với các cơ quan tài nguyên nước của tiểu bang ở California, Colorado, Montana, Kansas, Oklahoma, Texas và Arizona đã đảm bảo rằng nghiên cứu ứng dụng này đáp ứng được nhu cầu quản lý nước của tiểu bang. HIPLEX cũng hợp tác với NASA, Cơ quan Môi trường Canada và Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia (NCAR). Từ năm 2002 đến năm 2006, phối hợp với sáu tiểu bang miền Tây, Reclamation đã tài trợ cho một chương trình nghiên cứu hợp tác nhỏ mang tên Chương trình Điều chỉnh Thiệt hại do Thời tiết.[41]

Tại Hoa Kỳ, kinh phí cho nghiên cứu đã giảm trong hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, Cục Reclamation đã tài trợ cho một chương trình nghiên cứu của sáu tiểu bang từ năm 2002 đến năm 2006 mang tên “Chương trình Điều chỉnh Thiệt hại do Thời tiết”.[42] Một nghiên cứu năm 2003 của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ thúc đẩy một chương trình nghiên cứu quốc gia nhằm giải đáp những câu hỏi còn tồn đọng về hiệu quả và thực tiễn của việc điều chỉnh thời tiết.[43]

Tại Úc, Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối thịnh vượng chung (CSIRO) đã tiến hành các thử nghiệm lớn từ năm 1947 đến đầu những năm 1960:

• 1947–1952: Các nhà khoa học CSIRO đã thả đá khô vào đỉnh các đám mây tích. Phương pháp này hoạt động hiệu quả với những đám mây rất lạnh, tạo ra mưa mà nếu không thì sẽ không thể rơi xuống.

• 1953–1956: CSIRO đã thực hiện các thử nghiệm tương tự ở Nam Úc, Queensland và các tiểu bang khác. Các thí nghiệm sử dụng cả máy phát bạc iodide trên mặt đất và trên không.

• Cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960: Gieo hạt mây ở Dãy núi Snowy, Bán đảo Cape York ở Queensland, Quận New England của New South Wales và lưu vực Warragamba phía tây Sydney.

Chỉ có thử nghiệm được tiến hành ở dãy núi Snowy mới tạo ra sự gia tăng lượng mưa đáng kể về mặt thống kê trong toàn bộ thí nghiệm[44].[cần dẫn nguồn]

Hydro Tasmania (lúc đó vẫn được gọi là Ủy ban Thủy điện) đã bắt đầu thử nghiệm gieo mây trên các lưu vực hồ ở miền trung Tasmania vào đầu những năm 1960 để xác định xem các đập sản xuất điện của họ có thể duy trì mực nước cao thông qua việc gieo mây hay không. Tasmania đã chứng minh là một nơi mà việc gieo mây rất hiệu quả. Nhiều thử nghiệm khác nhau đã được thực hiện từ năm 1964 đến năm 2005, và một lần nữa từ năm 2009 đến năm 2016, nhưng không có thử nghiệm nào được thực hiện kể từ đó. Hydro Tasmania cũng đã tiến hành khảo sát các mẫu đất và nước và phát hiện ra các nguyên tố vi lượng không đáng kể trong các vật liệu được sử dụng để gieo mây (chẳng hạn như bạc iốt), và xác định rằng nó không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường.

Một nghiên cứu của Áo[45] về việc sử dụng hạt bạc iodide để phòng ngừa mưa đá đã được tiến hành trong giai đoạn 1981–2000, và kỹ thuật này vẫn đang được triển khai tích cực ở đó.[46]

Châu Á – Trung Quốc

Máy bay gieo mây Tây An MA60 của Cục Khí tượng Trung Quốc

Hệ thống gieo mây lớn nhất nằm ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Họ tin rằng hệ thống này làm tăng lượng mưa trên một số khu vực ngày càng khô hạn, bao gồm cả thủ đô Bắc Kinh, bằng cách bắn tên lửa bạc iodide lên bầu trời nơi cần mưa. Thậm chí còn có xung đột chính trị giữa các khu vực lân cận, cáo buộc lẫn nhau “ăn cắp mưa” bằng cách gieo mây.[47] Trung Quốc đã sử dụng gieo mây ở Bắc Kinh ngay trước Thế vận hội Olympic 2008 để có một mùa Olympic khô ráo.[48] Vào tháng 2 năm 2009, Trung Quốc cũng đã rải các thanh iodide trên Bắc Kinh để tạo tuyết rơi nhân tạo sau bốn tháng hạn hán, và rải các thanh iodide trên các khu vực khác ở miền bắc Trung Quốc để tăng lượng tuyết rơi. Tuyết rơi ở Bắc Kinh kéo dài khoảng ba ngày và dẫn đến việc đóng cửa 12 tuyến đường chính xung quanh Bắc Kinh.[49] Vào cuối tháng 10 năm 2009, Bắc Kinh tuyên bố đã có trận tuyết rơi sớm nhất kể từ năm 1987 do kỹ thuật gieo mây.[50] Theo “bài nghiên cứu từ Đại học Thanh Hoa, các cơ quan khí tượng Trung Quốc đã sử dụng công nghệ điều chỉnh thời tiết để đảm bảo bầu trời quang đãng và giảm ô nhiễm không khí” vào ngày 1 tháng 7 năm 2021. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã kỷ niệm 100 năm thành lập vào ngày 1 tháng 7 bằng một lễ kỷ niệm lớn. Lễ kỷ niệm diễn ra tại Quảng trường Thiên An Môn. Bài báo được xuất bản vào ngày 26 tháng 11 năm 2021 trên một tạp chí bình duyệt có tên là Khoa học Môi trường (thông qua South China Morning Post).[cần dẫn nguồn] Nghiên cứu cho thấy chính phủ Trung Quốc đã sử dụng kỹ thuật gieo mây để tạo ra mưa vào buổi tối trước sự kiện kỷ niệm. Lượng mưa này đã làm giảm hơn hai phần ba lượng ô nhiễm PM2.5.[cần dẫn nguồn] Điều đó đã giúp cải thiện chất lượng không khí tại thời điểm đó từ “trung bình” lên “tốt”.

Ấn Độ Tại Ấn Độ, các hoạt động gieo hạt mây đã được Chính quyền Tamil Nadu thực hiện trong các năm 1983, 1984–87 và 1993–94 do hạn hán nghiêm trọng.[51] Trong các năm 2003 và 2004, chính quyền Karnataka đã khởi xướng hoạt động gieo hạt mây. Hoạt động gieo hạt mây cũng được thực hiện trong cùng năm đó thông qua Weather Modification Inc. có trụ sở tại Hoa Kỳ tại bang Maharashtra.[52]

Công ty Srishti Aviation đang tích cực tham gia vào lĩnh vực phòng không với hai máy bay Cessna 340 cho các hoạt động gieo hạt mây. Trên mặt đất tại cơ sở radar, các nhà khí tượng học sẽ chỉ định cho phi công những đám mây có nồng độ nước lỏng siêu lạnh cao. Máy bay sẽ tìm độ cao có nhiệt độ khoảng -5 °C. Đây là độ cao mà chất gieo hạt hoạt động mạnh nhất.[53]

Pakistan

Pakistan đã trải qua thí nghiệm mưa nhân tạo đầu tiên bằng phương pháp gieo hạt mây, một động thái được thực hiện với sự hỗ trợ của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Mưa phùn đã xuất hiện ở “ít nhất 10 khu vực” của Lahore, thành phố luôn được xếp hạng là ô nhiễm nhất thế giới.[54]

Vào thứ Sáu, ngày 15 tháng 11 năm 2024, Pakistan đã thực hiện thành công hoạt động gieo hạt mây bằng công nghệ do địa phương phát triển, tạo ra mưa nhân tạo để giải quyết cuộc khủng hoảng khói bụi trong khu vực. Cục Khí tượng đã xác nhận mưa ở Jhelum, Gujar Khan, Chakwal và Talagang, cho rằng đó là nhờ nỗ lực gieo hạt mây. Hoạt động gieo hạt mây được tiến hành vào khoảng 2 giờ chiều, và mưa tiếp theo được ghi nhận trong vòng vài giờ tại Jhelum và Gujar Khan.[55]

Indonesia

Theo Cơ quan Đánh giá và Ứng dụng Công nghệ, tại Jakarta, việc gieo mây đã được thử nghiệm vào năm 2013 để giảm thiểu rủi ro lũ lụt trước nguy cơ lũ lụt lớn.[56] Hoạt động này vẫn tiếp tục cho đến tháng 3 năm 2025, các cơ quan ứng phó thảm họa cấp quốc gia và cấp tỉnh đã sử dụng gieo mây trên biển phía bắc Jakarta, với mục đích chuyển hướng mưa từ đất liền ra biển, với chi phí khoảng 200 triệu rupiah (12.292 đô la Mỹ) cho mỗi cầu vượt.[57]

Iran

Năm 1946, chính phủ Iran đã cố gắng bón phân cho mây với sự giúp đỡ của người Mỹ, nhưng không thành công. Sau đó, vào năm 1947, theo Điều 19 của Luật Nước và Quốc hữu hóa, Bộ Nước và Điện lúc bấy giờ có nghĩa vụ cung cấp nước cần thiết cho đất nước bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm cả việc bón phân cho mây. Theo đó, từ năm 1953 đến năm 1957, Bộ Năng lượng đã hợp tác với một công ty Canada, sử dụng máy bay và hợp chất bạc iodide để bón phân cho các đám mây trên khu vực đập Karaj và Jajrud.[58][59]

Sau cuộc cách mạng năm 1978, trong những năm 1989 đến 1995, việc bón phân cho mây được thực hiện rải rác bằng các máy phát điện mặt đất trên cao nguyên Shirkuh, Yazd. Sau đó, theo thông báo của Bộ trưởng Năng lượng vào tháng 2 năm 1996, Trung tâm Nghiên cứu và Nghiên cứu Quốc gia về Độ phì nhiêu của Mây được thành lập tại Yazd và chính thức đi vào hoạt động vào năm 1997.[58][59]

Israel

Israel đã tiến hành gieo hạt mây thử nghiệm trong bảy năm, từ năm 2014 đến năm 2021.[60] Hoạt động này bao gồm việc phát ra bạc iodide từ máy bay và các trạm mặt đất và chỉ diễn ra ở các vùng phía bắc của đất nước.[61] Israel đã dừng dự án tăng cường mưa vào năm 2021 do dữ liệu thí nghiệm cho thấy phương pháp này phần lớn không hiệu quả và tốn kém, và do một số năm gần đây đã có lượng mưa đáng kể không liên quan.[60]

Kuwait

Để chống lại hạn hán và dân số ngày càng tăng ở vùng sa mạc, Kuwait đang triển khai chương trình gieo hạt mây của riêng mình, với Cơ quan Công cộng Môi trường địa phương đang tiến hành một nghiên cứu để đánh giá khả năng thực hiện tại địa phương.[62]

Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Máy bay Beechcraft King Air C90 được sử dụng cho hoạt động gieo hạt mây tại UAE. Phần này được trích từ chương trình gieo hạt mây tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.[sửa]

Gieo hạt mây tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là một kỹ thuật điều chỉnh thời tiết được chính phủ sử dụng để giải quyết các thách thức về nước trong nước. Gieo hạt mây còn được gọi là mưa nhân tạo và tạo mưa nhân tạo.[63] Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là một trong những quốc gia đầu tiên ở khu vực Vịnh Ba Tư sử dụng công nghệ gieo hạt mây. Các nhà khoa học UAE sử dụng công nghệ gieo mây để bù đắp cho tình trạng mất an ninh nguồn nước của đất nước, vốn bắt nguồn từ khí hậu cực kỳ nóng.[64] Họ sử dụng radar thời tiết để liên tục theo dõi bầu khí quyển của đất nước.[65] Các nhà dự báo và nhà khoa học ước tính rằng hoạt động gieo mây có thể làm tăng lượng mưa lên tới 30-35% trong bầu khí quyển trong lành và lên tới 10-15% trong bầu khí quyển ẩm ướt hơn.[66] Hoạt động này đã gây ra những lo ngại về tác động đến môi trường vì khó có thể dự đoán được những tác động toàn cầu lâu dài của nó.[67]

Đông Nam Á

Ở Đông Nam Á, khói mù cháy ngoài trời gây ô nhiễm môi trường khu vực. Việc gieo mây đã được sử dụng để cải thiện chất lượng không khí bằng cách thúc đẩy lượng mưa. Vào ngày 20 tháng 6 năm 2013, Indonesia cho biết họ sẽ bắt đầu hoạt động gieo mây sau các báo cáo từ Singapore và Malaysia rằng khói bụi do cháy rừng và cháy bụi ở Sumatra đã làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày ở các nước láng giềng.[68] Vào ngày 25 tháng 6 năm 2013, mưa đá được báo cáo đã rơi xuống một số khu vực của Singapore.[69] Bất chấp sự phủ nhận của NEA, một số người tin rằng mưa đá là kết quả của việc gieo mây ở Indonesia.

Malaysia

Tại Malaysia, việc gieo mây được sử dụng lần đầu tiên vào năm 1988 với ba mục đích: lấp đầy các đập, giảm thiểu tác động của khói mù và chữa cháy rừng.[70] Năm 2015, việc gieo mây được thực hiện hàng ngày tại Malaysia kể từ khi khói mù bắt đầu vào đầu tháng 8.[71] Cơ quan Quản lý Nước Johor tập trung vào việc tạo mưa trên các đập có mực nước cực thấp. Họ sử dụng máy bay Cessna 340 với các ống muối i-ốt, cơ sở hoạt động của họ đặt tại Sân bay Senai WMKJ.[72]

Thái Lan

Bài viết chính: Dự án Tạo mưa Hoàng gia

Máy bay CASA C-212 Aviocar của KASET Thái Lan

Dự án Tạo mưa Hoàng gia Thái Lan (tiếng Thái: โครงการฝนหลวง, RTGS: khrongkan fon luang) được Quốc vương Bhumibol Adulyadej khởi xướng vào tháng 11 năm 1955. Nông dân Thái Lan liên tục phải gánh chịu hậu quả của hạn hán. Nhà vua quyết tâm giải quyết vấn đề này và đề xuất một giải pháp cho tình trạng khan hiếm mưa: tạo mưa nhân tạo, hay còn gọi là gieo mây. Chương trình này do Cục Tạo mưa Hoàng gia và Hàng không Nông nghiệp điều hành. Thái Lan đã bắt đầu một dự án tạo mưa vào cuối những năm 1950, ngày nay được gọi là Dự án Tạo mưa Hoàng gia. Những nỗ lực đầu tiên của dự án là rải muối biển vào không khí để giữ độ ẩm và đá khô để ngưng tụ độ ẩm tạo thành mây.[73] Dự án mất khoảng mười năm thử nghiệm và hoàn thiện. Các hoạt động thực địa đầu tiên bắt đầu vào năm 1969 phía trên Công viên quốc gia Khao Yai. Kể từ đó, chính phủ Thái Lan tuyên bố rằng việc tạo mưa đã được áp dụng thành công trên khắp Thái Lan và các nước láng giềng.[74] Nhà vua đã được tổ chức Eureka công nhận cho Dự án tạo mưa Hoàng gia vào năm 2001 vì một phát minh có lợi cho thế giới. Năm 2009, Jordan đã được Thái Lan cấp phép sử dụng kỹ thuật này. Vào ngày 12 tháng 10 năm 2005, Văn phòng Sáng chế Châu Âu đã cấp cho Vua Bhumibol Adulyadej bằng sáng chế EP 1 491 088 về việc điều chỉnh thời tiết bằng công nghệ tạo mưa hoàng gia.[75] Ngân sách của Cục Tạo mưa Hoàng gia và Hàng không Nông nghiệp trong năm tài chính 2019 là 2.224 triệu baht.[76]

Việt Nam

Tại Việt Nam, trong giai đoạn chuẩn bị và giai đoạn đầu của Trận Điện Biên Phủ năm 1954, Quân đoàn Viễn chinh Viễn Đông Pháp đã nghiên cứu khả năng sử dụng kỹ thuật gieo mây để ngăn cản dòng tiếp tế của Việt Minh qua Đường Tỉnh 41, một con đường đất dẫn vào Điện Biên Phủ, vốn sẽ trở nên khó khăn hơn trong mùa mưa. Tướng Henri Navarre đã cho phép nghiên cứu sử dụng kỹ thuật gieo mây theo cách này vào ngày 16 tháng 3, ngay trước khi trận chiến bùng nổ, và một cuộc thử nghiệm đã bắt đầu vào tháng sau đó. Kết quả không mấy khả quan; mặc dù mây mưa không mất nhiều thời gian để hình thành và giải phóng mưa, nhưng chúng thường trôi dạt ra xa Đường Tỉnh 41, làm giảm khả năng cản trở hậu cần của Việt Minh.[77]

Sri Lanka

@ Vào tháng 1 năm 2019, Không quân Sri Lanka (SLAF) và Bộ Điện lực, Năng lượng và Phát triển Kinh doanh đã ký một thỏa thuận cho một dự án gieo hạt mây, được tạo ra để ứng phó với mực nước thấp hơn cho thủy điện do thời tiết khô hạn.[78] Vào tháng 2 năm đó, một nhóm quan chức từ SLAF, Ban Điện lực Ceylon và các sở khí tượng và thủy lợi đã được cử đến Thái Lan để nghiên cứu các dự án tạo mưa do Cục Tạo mưa Hoàng gia và Hàng không Nông nghiệp thực hiện.[79] Vào ngày 22 tháng 3, một chiếc Harbin Y-12 đã bay qua Hồ chứa Maskeliya ở độ cao 8000 feet, rải hóa chất tạo mưa.[80] Mưa đã đến vào ngày hôm sau, ngày 23 tháng 3, mặc dù các thành viên dự án đã dự kiến ​​mưa sẽ xuất hiện sớm hơn vào ngày 22.[79] News First tuyên bố rằng dự án thí điểm đã “được chứng minh là thành công”,[80] trong khi Mongabay mô tả nó là một “nỗ lực thất bại” và “không đạt yêu cầu” và nhấn mạnh rằng nhiều chuyên gia khí hậu khuyến nghị chính phủ nên tiến hành thêm nghiên cứu về các tác động tiềm ẩn đến môi trường của dự án trước khi tiến hành các bước tiếp theo.[79]

Bắc Mỹ – Hoa Kỳ

Xem thêm: Dự án Stormfury

Tại Hoa Kỳ, phương pháp gieo mây được sử dụng để tăng lượng mưa ở những khu vực đang gặp hạn hán, giảm kích thước hạt mưa đá hình thành trong giông bão và giảm lượng sương mù trong và xung quanh các sân bay. Vào mùa hè năm 1948, thành phố Alexandria, Louisiana vốn thường ẩm ướt, dưới thời Thị trưởng Carl B. Close, đã gieo một đám mây bằng đá khô tại sân bay thành phố trong thời gian hạn hán; lượng mưa nhanh chóng đạt 22 mm (0,85 inch).[81][cần nguồn tốt hơn]

Các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết lớn đôi khi sử dụng phương pháp gieo mây để tạo tuyết rơi. Mười một tiểu bang miền Tây và một tỉnh của Canada (Alberta) đã có các chương trình vận hành điều chỉnh thời tiết đang diễn ra vào năm 2012.[82] Năm 2006, một dự án trị giá 8,8 triệu đô la đã được khởi động tại Wyoming để nghiên cứu tác động của việc gieo hạt mây lên lượng tuyết rơi trên các dãy núi Medicine Bow, Sierra Madre và Wind River của Wyoming.[83]

Tại Oregon, Portland General Electric đã sử dụng phương pháp gieo hạt trên sông Hood để tạo tuyết cho thủy điện vào năm 1974-1975. Kết quả rất đáng kể, nhưng lại gây ra gánh nặng không đáng có cho người dân địa phương, những người đã phải hứng chịu lượng mưa quá lớn, gây ra tình trạng sập đường và lở đất. PGE đã ngừng hoạt động gieo hạt vào năm sau.[84]

Năm 1978, Hoa Kỳ đã ký Công ước Điều chỉnh Môi trường, cấm sử dụng phương pháp điều chỉnh thời tiết cho các mục đích thù địch.[85]

Tính đến năm 2022, bảy cơ quan ở California đang tiến hành các hoạt động gieo hạt mây bằng bạc iodide, bao gồm cả Sở Tiện ích Công cộng Sacramento, nơi đã bắt đầu sử dụng kỹ thuật này

Hoa Kỳ

Xem thêm: Dự án Stormfury

Tại Hoa Kỳ, kỹ thuật gieo mây được sử dụng để tăng lượng mưa ở những khu vực đang gặp hạn hán, giảm kích thước hạt mưa đá hình thành trong giông bão và giảm lượng sương mù trong và xung quanh các sân bay. Vào mùa hè năm 1948, thành phố Alexandria, Louisiana, vốn thường ẩm ướt, dưới thời Thị trưởng Carl B. Close, đã gieo một đám mây bằng đá khô tại sân bay thành phố trong thời gian hạn hán; lượng mưa rơi nhanh chóng đạt 22 mm (0,85 inch).[81][cần nguồn tốt hơn]

Các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết lớn đôi khi sử dụng kỹ thuật gieo mây để tạo tuyết rơi. Mười một tiểu bang miền Tây và một tỉnh của Canada (Alberta) đã có các chương trình vận hành điều chỉnh thời tiết đang diễn ra vào năm 2012.[82] Năm 2006, một dự án trị giá 8,8 triệu đô la đã được khởi động tại Wyoming để nghiên cứu tác động của kỹ thuật gieo mây lên lượng tuyết rơi trên các dãy núi Medicine Bow, Sierra Madre và Wind River của Wyoming.[83]

Tại Oregon, Công ty Điện lực Portland General Electric đã sử dụng kỹ thuật gieo hạt từ sông Hood để tạo tuyết cho thủy điện vào năm 1974-1975. Kết quả rất đáng kể, nhưng lại gây ra gánh nặng không đáng có cho người dân địa phương, những người đã phải hứng chịu lượng mưa lớn, gây ra tình trạng đường phố bị sập và lở đất. PGE đã ngừng hoạt động gieo hạt vào năm sau đó.[84]

Năm 1978, Hoa Kỳ đã ký Công ước Biến đổi Môi trường, cấm sử dụng các biện pháp biến đổi thời tiết cho mục đích gây hại.[85]

Tính đến năm 2022, bảy cơ quan ở California đang tiến hành các hoạt động gieo hạt mây bằng bạc iodide, bao gồm cả Cơ quan Điện lực Thành phố Sacramento, nơi bắt đầu sử dụng kỹ thuật này vào năm 1969 để tăng nguồn cung cấp nước cho các nhà máy thủy điện của mình, và báo cáo rằng kỹ thuật này dẫn đến “trung bình lượng tuyết [ở Sierra Nevada] tăng từ 3 đến 10%”.[86]

Canada

Trong những năm 1960, Irving P. Krick & Associates đã vận hành thành công một chiến dịch gieo mây tại khu vực xung quanh Calgary, Alberta. Chiến dịch này sử dụng cả máy bay và máy phát điện mặt đất để bơm bạc iodide vào khí quyển nhằm giảm thiểu nguy cơ thiệt hại do mưa đá. Ralph Langeman, Lynn Garrison và Stan McLeod, tất cả đều là cựu thành viên Phi đội 403 của Không quân Hoàng gia Canada (RCAF), đang theo học tại Đại học Alberta, đã dành mùa hè của mình để lái máy bay chống mưa đá. Dự án Chống mưa đá Alberta đang tiếp tục được triển khai với nguồn tài trợ 3 triệu đô la Canada mỗi năm từ các công ty bảo hiểm để giảm thiểu thiệt hại do mưa đá ở miền nam Alberta.[87]

Châu Âu – Partenavia P.68 Hagelflieger – Đức Bulgaria

Bulgaria vận hành một mạng lưới phòng chống mưa đá quốc gia, các địa điểm phóng tên lửa bạc iodide, được bố trí chiến lược tại các khu vực nông nghiệp như Thung lũng Hoa Hồng. Mỗi điểm bảo vệ một khu vực rộng 10 km vuông, mật độ cụm điểm bảo vệ cao đến mức ít nhất 2 điểm có thể nhắm vào một đám mây mưa đá duy nhất. Từ lúc phát hiện ban đầu sự hình thành đám mây mưa đá đến khi phóng tên lửa thường mất khoảng 7–10 phút trong toàn bộ quá trình, với mục đích gieo hạt mưa đá nhỏ hơn nhiều, ở trên cao trong khí quyển, sẽ tan chảy trước khi chạm đất.[88]

Dữ liệu được thu thập từ những năm 1960 cho thấy hệ thống bảo vệ này giúp tránh được những thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp hàng năm. Nếu không có hạt mưa đá, mưa đá sẽ san phẳng toàn bộ khu vực, nhưng nếu có hạt mưa đá, thiệt hại này có thể giảm xuống mức nhỏ do những hạt mưa đá nhỏ hơn không tan.[cần dẫn nguồn]

Pháp và Tây Ban Nha

Việc gieo hạt mưa đá bắt đầu ở Pháp vào những năm 1950 với mục đích giảm thiểu thiệt hại do mưa đá gây ra cho cây trồng. Dự án ANELFA ([1]) bao gồm các cơ quan địa phương hoạt động trong một tổ chức phi lợi nhuận.[89] Một dự án tương tự ở Tây Ban Nha do Consorcio por la Lucha Antigranizo de Aragon quản lý.[89] Thành công của chương trình Pháp được hỗ trợ bởi phân tích của Jean Dessens dựa trên dữ liệu bảo hiểm; chương trình của Tây Ban Nha trong các nghiên cứu do Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha thực hiện.[89] Tuy nhiên, kết quả của Jean Dessens đã bị chỉ trích nặng nề và người ta nghi ngờ về hiệu quả của việc gieo hạt bằng máy phát điện mặt đất. ([2])

Nga

Liên Xô đã tạo ra một phiên bản được thiết kế riêng của máy bay khảo sát trên không Antonov An-30, An-30M Sky Cleaner, với tám thùng chứa carbon dioxide rắn trong khoang hàng hóa cùng với các vỏ ngoài chứa các hộp mực khí tượng có thể bắn vào mây.[90] Chính phủ Nga chi hàng triệu đô la cho công nghệ ‘gieo hạt mây’ để đảm bảo trời không mưa vào ngày lễ Quốc tế Lao động. Một nhà thầu duy nhất đã được thuê để áp dụng một kỹ thuật liên quan đến việc phân tán các đám mây và buộc chúng phải mưa trước thời điểm chúng sẽ mưa tự nhiên – làm mưa rơi ở những nơi khác và vào những thời điểm khác, để chúng không ảnh hưởng đến các sự kiện cụ thể.[91] Năm 2020, Nga đã sử dụng công nghệ gieo mây để giúp dập tắt các vụ cháy rừng ở Siberia.[92] Chính phủ Nga cũng đã sử dụng công nghệ gieo mây ở Crimea để giảm bớt hạn hán do Ukraine chặn Kênh đào Crimea gây ra.[93] Nga đã công bố một bản đánh giá về công nghệ hiệu chỉnh thời tiết điện từ vào năm 2015, được phát triển vào những năm 1980 tại Liên Xô và chia sẻ công nghệ với Ấn Độ. [94]

Đức

Tại Đức, các hội đoàn tham gia cộng đồng tổ chức hoạt động gieo hạt mưa ở cấp khu vực. Một hội đoàn đã đăng ký[95] duy trì máy bay gieo hạt mưa để bảo vệ các khu vực nông nghiệp khỏi mưa đá ở các huyện Rosenheim, huyện Miesbach, huyện Traunstein (tất cả đều nằm ở miền nam Bavaria, Đức) và huyện Kufstein (nằm ở Tyrol, Áo).[cần dẫn nguồn]

Hoạt động gieo hạt mưa cũng được áp dụng ở Baden-Württemberg, một bang liên bang đặc biệt nổi tiếng với nền văn hóa trồng nho. Các huyện Ludwigsburg, Heilbronn, Schwarzwald-Baar và Rems-Murr, cũng như các thành phố Stuttgart và Esslingen tham gia vào một chương trình nhằm ngăn ngừa sự hình thành của mưa đá. Báo cáo từ một công ty bảo hiểm địa phương cho thấy các hoạt động gieo hạt mưa ở khu vực Stuttgart đã ngăn chặn được thiệt hại khoảng 5 triệu euro vào năm 2015, trong khi chi phí bảo trì hàng năm của dự án chỉ khoảng 325.000 euro.[96] Một tổ chức khác chuyên về gieo mây hoạt động tại quận Villingen-Schwenningen.[97]

Áo

Cessna 210B Hagelflieger Áo

Áo có hai tổ chức phòng chống mưa đá: Steirische Hagel Abwehr, với bốn máy bay: Cessna 182 và Südflug với ba máy bay: Cessna 150L, ​​Cessna 182P, Partenavia P.68 tại Sân bay Graz. [98]

Slovenia

Câu lạc bộ hàng không lâu đời nhất Slovenia Letalski, trung tâm Maribor, thực hiện phòng chống mưa đá như một hoạt động chuyên biệt của EASA. Máy bay Cessna TU206G Turbo Stationair 6 II được trang bị các bộ phận bên ngoài và pháo sáng để bay. Ba thành viên phi hành đoàn làm việc trong hoạt động này. Hai người là phi công trên máy bay và người thứ ba là người vận hành radar trên mặt đất. Mục đích của dự án phòng thủ là ngăn chặn thiệt hại cho đất nông nghiệp và thành phố ở các khu vực Styria và Prekmurje – ngăn chặn mưa đá máy bay. Họ đã thực hiện dự án phòng thủ này từ năm 1983. Bạc iodide được sử dụng làm thuốc thử. Căn cứ đặt tại Sân bay Maribor Edvard Rusjan. Hoạt động này được tài trợ bởi các cộng đồng địa phương và Bộ Nông nghiệp, nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của người dân và nông dân từ khắp các vùng nông thôn.[99]

Vương quốc Anh

Dự án Cumulus là một sáng kiến ​​của chính phủ Anh nhằm điều tra việc thao túng thời tiết, đặc biệt là thông qua các thí nghiệm gieo mây, được triển khai từ năm 1949 đến năm 1952. Có một thuyết âm mưu lan truyền rằng trận lụt Lynmouth năm 1952 là do các thí nghiệm gieo mây bí mật do Không quân Hoàng gia thực hiện.[100][101] Tuy nhiên, nhà khí tượng học Philip Eden đã đưa ra một số lý do tại sao “việc đổ lỗi trận lụt Lynmouth cho những thí nghiệm như vậy là vô lý”.[102][103]

Úc

Gieo hạt mây tại Corryong, Victoria Cessna 320 1966

Cessna 441 Conquest II từng thực hiện các chuyến bay gieo hạt mây tại bang Tasmania của Úc

Tại Úc, các hoạt động mùa hè của CSIRO và Hydro Tasmania trên khắp miền trung và miền tây Tasmania từ những năm 1960 đến nay dường như đã thành công.[104] Gieo hạt trên khu vực lưu vực của Ủy ban Thủy điện trên Cao nguyên Trung tâm đã đạt được mức tăng lượng mưa lên tới 30% vào mùa thu. Các thí nghiệm ở Tasmania đã thành công đến mức Ủy ban đã thường xuyên tiến hành gieo hạt ở các vùng núi của bang kể từ đó.[cần dẫn nguồn]

Năm 2004, Snowy Hydro Limited đã bắt đầu thử nghiệm gieo hạt mây để đánh giá tính khả thi của việc tăng lượng mưa tuyết ở Dãy núi Snowy ở Úc.[105] Giai đoạn thử nghiệm, ban đầu dự kiến ​​kết thúc vào năm 2009, sau đó được kéo dài đến năm 2014.[105] Ủy ban Tài nguyên Thiên nhiên New South Wales (NSW), cơ quan chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động gieo hạt mây, tin rằng thử nghiệm này có thể gặp khó khăn trong việc xác định liệu các hoạt động gieo hạt mây có làm tăng lượng tuyết rơi hay không về mặt thống kê. Dự án này đã được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh ở Narrabri, NSW vào ngày 1 tháng 12 năm 2006. Hội nghị thượng đỉnh đã họp với mục đích phác thảo đề xuất cho một thử nghiệm kéo dài 5 năm, tập trung vào Bắc NSW. [cần dẫn nguồn]

Những tác động khác nhau của một thử nghiệm rộng rãi như vậy đã được thảo luận, dựa trên kiến ​​thức tổng hợp của một số chuyên gia trên toàn thế giới, bao gồm đại diện của Dự án Gieo Hạt Mây Thủy điện Tasmania; tuy nhiên, dự án này không đề cập đến các thí nghiệm gieo hạt mây trước đây của Cơ quan Quản lý Núi Tuyết khi đó, vốn đã bác bỏ việc điều chỉnh thời tiết. Thử nghiệm này yêu cầu phải thay đổi luật môi trường của NSW để tạo điều kiện thuận lợi cho việc bố trí thiết bị gieo hạt mây. Thí nghiệm hiện đại này không được hỗ trợ cho dãy Alps của Úc. [cần dẫn nguồn]

Vào tháng 12 năm 2006, chính quyền Queensland của Úc đã công bố khoản tài trợ 7,6 triệu đô la cho nghiên cứu gieo hạt “mây ấm” do Cục Khí tượng Úc và Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia Hoa Kỳ phối hợp thực hiện.[106] Kết quả của nghiên cứu được kỳ vọng sẽ làm giảm tình trạng hạn hán đang diễn ra ở khu vực Đông Nam của tiểu bang.[cần dẫn nguồn] Vào tháng 3 năm 2020, các nhà khoa học từ Viện Khoa học Biển Sydney và Đại học Southern Cross đã thử nghiệm gieo hạt mây biển ngoài khơi bờ biển Queensland, Úc, với mục đích bảo vệ Rạn san hô Great Barrier khỏi tình trạng san hô bị tẩy trắng và chết hàng loạt trong các đợt nắng nóng trên biển. Sử dụng hai tua-bin áp suất cao, nhóm nghiên cứu đã phun các giọt nước muối cực nhỏ vào không khí. Sau đó, chúng bốc hơi, để lại các tinh thể muối rất nhỏ, hơi nước bám vào, tạo ra những đám mây phản chiếu ánh sáng mặt trời hiệu quả hơn.[107]

Châu Phi

Tại Mali và Niger, công nghệ gieo hạt mây cũng được áp dụng trên phạm vi toàn quốc.[108][109] Năm 1985, Chính phủ Maroc đã khởi động chương trình gieo hạt mây mang tên ‘Al-Ghait’. Hệ thống này được sử dụng lần đầu tiên tại Maroc vào năm 1999; nó cũng đã được sử dụng từ năm 1999 đến năm 2002 tại Burkina Faso và từ năm 2005 tại Senegal. Các thí nghiệm và hoạt động gieo hạt mây cũng đã được tiến hành tại Rhodesia (nay là Zimbabwe) từ năm 1968 đến năm 1980.[110]

Khung pháp lý và hệ quả – Luật pháp quốc tế hiện hành

Công ước về Cấm Sử dụng Quân sự hoặc Bất kỳ Mục đích Thù địch nào khác các Kỹ thuật Biến đổi Môi trường (ENMOD) là khuôn khổ quốc tế duy nhất liên quan đến việc quản lý các công nghệ biến đổi thời tiết và khí hậu. Được phát triển sau khi các hoạt động gieo mây được tiến hành trong Chiến tranh Việt Nam và Chiến tranh Lạnh,[111][112][113] phạm vi áp dụng của công ước chỉ bao gồm mục đích quân sự hoặc bất kỳ mục đích thù địch nào khác sử dụng công nghệ điều chỉnh thời tiết.[114] Thật vậy, việc sử dụng các chương trình điều chỉnh thời tiết cho mục đích hòa bình không bị hiệp ước cấm.[114] ENMOD đã bị chỉ trích vì nhiều điểm yếu, đáng chú ý là sự mơ hồ và nhập nhằng của các khái niệm, tạo điều kiện cho nhiều cách diễn giải khác nhau.[111][112]

Quyền sở hữu mây

Do các chương trình điều chỉnh thời tiết ngày càng hấp dẫn, khuôn khổ pháp lý do ENMOD đưa ra được cho là chưa đủ, vì câu hỏi về “quyền sở hữu” vẫn chưa được giải đáp. Một bài báo năm 1948 trên Tạp chí Luật Stanford cho rằng việc gán “quyền sở hữu hợp pháp cho một đám mây là vô lý” do bản chất riêng biệt của mây, sự thay đổi liên tục về hình dạng và vị trí, sự xuất hiện, biến mất và tái sinh của chúng.[115] Tương tự, Brooks[116] coi quyền sở hữu tư nhân đối với mây là “vô nghĩa” vì quyền kiểm soát chỉ giới hạn trong khoảnh khắc ngắn ngủi khi mây ở trên đất của ai đó. Quilleré-Majzoub (2004)[111] bác bỏ hoàn toàn khái niệm sở hữu mây, do bản chất đặc thù của chúng, khiến ý tưởng về một đám mây luôn thuộc về ai đó là không có cơ sở. Thật vậy, mây nằm ngoài khả năng cư trú – tương tự như không khí, nước chảy, biển cả và động vật ferae naturae – và do đó nên được coi là tài sản chung.[115][111] Dựa trên giả định này, theo Quilleré-Majzoub, việc phân biệt giữa res communis, thuộc về tất cả mọi người và do đó cần có quy định quốc tế, và res nullius, không thuộc về ai cả, với các quốc gia tự do hành động theo ý mình, là phù hợp hơn. Mặc dù nước thường được coi là res nullius trong luật pháp quốc tế, nhưng có áp lực mạnh mẽ buộc phải thừa nhận nó là res communis, nhưng độ ẩm của mây hiện tại vẫn chưa có một quy chế rõ ràng. Do đó, bà đề xuất rằng luật pháp quốc tế nên xây dựng một chế độ tài phán có tính đến cả bản chất đặc thù của mây và những tác động của các công nghệ mới.[111]

Theo Brooks (1948), bức tranh sẽ thay đổi khi độ ẩm trong mây được tiếp cận thông qua các công nghệ tạo mưa nhân tạo, vì giờ đây có thể sử dụng nước mưa. Thông thường, đối với lượng mưa tự nhiên, người đầu tiên sở hữu nó, thường là chủ đất, sẽ có quyền đối với nó miễn là không có quyền hiện hữu nào bị xâm phạm. Vì lợi ích này được thiên nhiên ban tặng, nên các quyền tự nhiên này không nên cho phép chủ đất yêu cầu mưa nhân tạo.[115] Luật pháp California ràng buộc nước được tạo ra thông qua gieo hạt với các quy định hiện hành về quyền sử dụng nước mặt và nước ngầm, coi nước được tạo ra là “nguồn cung cấp tự nhiên”. Tuy nhiên, tòa án có thể quyết định rằng mưa nhân tạo nên được chỉ định là “lượng mưa bổ sung”, cho phép đơn vị gieo mây yêu cầu một phần lượng nước được tạo ra này. Cách tiếp cận này cũng sẽ gặp phải những thách thức, do khó khăn trong việc xác định tỷ lệ nước bổ sung thu được từ gieo mây.[117]

Thuyết âm mưu

Xem thêm: Thuyết âm mưu Chemtrail

Gieo mây là trọng tâm của nhiều thuyết dựa trên niềm tin rằng chính phủ thao túng thời tiết để kiểm soát các điều kiện khác nhau, bao gồm sự nóng lên toàn cầu, dân số, thử nghiệm vũ khí quân sự, sức khỏe cộng đồng và lũ lụt. Suy đoán này một phần được thúc đẩy bởi các can thiệp và chương trình của chính phủ như Chiến dịch Popeye.[118][119]

Một quảng cáo rao vặt năm 2016 do Sở Công chính Quận Los Angeles đăng trên tờ Pasadena Star News đã làm dấy lên những tuyên bố rằng việc biến đổi thời tiết trên diện rộng đang được xác nhận. Sở này sau đó đã làm rõ rằng họ chỉ mô tả việc gieo mây, được sử dụng như một biện pháp chống hạn hán không liên tục trong hơn nửa thế kỷ ở Los Angeles.[120]

Xem thêm

• Pháo mưa đá

• Sương mù Đông Nam Á năm 2015

• Mây nhân tạo

• Chiết xuất độ ẩm khí quyển

• Kết tủa sinh học

• Cloudbuster – một thiết bị giả khoa học được cho là có thể tạo ra mây và mưa thông qua thao tác năng lượng

• Thu thập sương mù

• Làm sáng mây biển

• Biệt đội siêu anh hùng

– Dư thừa nước – Tài liệu tham khảo

1.

• Đồ họa thông tin: Naomi E Tesla; Nguồn ảnh: Fletcher Boland [https://web.archive.org/web/20160303215009/http://www.fletcherboland.com/photos/mountains/11.php Lưu trữ ngày 03/03/2016 tại Wayback Machine

• • “Bạc Iodua”. Lưu trữ từ bản gốc ngày 26 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2022.

• • Hill, S A.; Ming, Yi (2012). “Phản ứng khí hậu phi tuyến tính đối với sự sáng lên cục bộ của tầng mây tích biển nhiệt đới”. Thư Nghiên cứu Địa vật lý. 39 (15): L15707. Mã thư mục: 2012GeoRL..3915707H. doi: 10.1029/2012GL052064. S2CID 128599895.

• • Hill, Matt (11 tháng 11 năm 2013). “Gieo hạt mây, không còn là suy nghĩ kỳ diệu, đã sẵn sàng để sử dụng trong mùa đông này”. Sacramento Bee. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2020.

• • Vonnegut, B.; Chessin, Henry (26 tháng 11 năm 1971). “Sự hình thành hạt băng bằng bạc iodua và bạc bromua đồng kết tủa”. Science. 174 (4012): 945–946. Bibcode:1971Sci…174..945V. doi:10.1126/science.174.4012.945. ISSN 0036-8075. PMID 17773193. S2CID 37459080.

• • “UAE thử nghiệm máy bay không người lái phá mây để tăng lượng mưa”. BBC. 17 tháng 3 năm 2021. Bản gốc được lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 25 tháng 7 năm 2021.

• • Doliner, Anabelle

• • Doliner, Anabelle (21 tháng 7 năm 2021). “Dubai tạo mưa giả bằng máy bay không người lái để chống chọi với cái nóng 122 độ”. Newskeek. Bản gốc được lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 25 tháng 7 năm 2021.

• • “Thời tiết lịch sử Al Ain”. Thời tiết thế giới. Bản gốc được lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 25 tháng 7 năm 2021.

• • “Laser tạo mây trên bầu trời nước Đức”. Nhà khoa học mới. Ngày 2 tháng 5 năm 2010. Bản gốc được lưu trữ ngày 5 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2010.

• • “Công nghệ gieo mây: Đánh giá hiệu quả và các thách thức khác”. Văn phòng Kiểm toán Nhà nước Hoa Kỳ (U.S. GAO). 19 tháng 12 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2025.

• • Moseman, Andrew (19 tháng 2 năm 2009). “Gieo hạt mây có hiệu quả không?”. Scientific American. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2016.

• • Pelley, Janet (30 tháng 5 năm 2016). “Gieo hạt mây có thực sự hiệu quả không?”. Chemical and Engineering News. 94 (22): 18–21. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2016.

• • Critical Issues in Weather Modification Research (Bản thảo). Ủy ban về Tình trạng và Định hướng Tương lai trong Nghiên cứu và Vận hành Biến đổi Thời tiết Hoa Kỳ; Hội đồng Khoa học Khí quyển và Khí hậu; Ban Nghiên cứu Trái đất và Sự sống; Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia. 2003. doi:10.17226/10829. ISBN 978-0-309-09053-7. Bản gốc được lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Hội những người bạn Mỹ của Đại học Tel Aviv (ngày 1 tháng 11 năm 2010). “Gieo hạt mây” không hiệu quả trong việc tạo mưa như người ta từng nghĩ, nghiên cứu mới cho thấy”. Science Daily. Bản gốc được lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Lấp đầy lỗ hổng lớn trong nghiên cứu về mây. Lưu trữ ngày 30 tháng 7 năm 2018 tại Wayback Machine. Ngày 1 tháng 7 năm 2011 tại http://www.sciencedaily.com, truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2021.

• • “Gieo hạt mây, không còn là suy nghĩ kỳ diệu, đã sẵn sàng để sử dụng trong mùa đông này”. Lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2016 tại Wayback Machine, Sacramento Bee, ngày 11 tháng 11 năm 2013.

• • “Điều chỉnh thời tiết có kế hoạch và vô tình”. http://www.ametsoc.org. Bản gốc được lưu trữ ngày 12 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2010.

• • “Tên lửa ngăn mưa”. BBC Today. 12 tháng 8 năm 2008. Bản gốc được lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Lipsher, Steve (7 tháng 5 năm 2016). “Mục tiêu của nhà khoa học: Thay đổi thời tiết”. Denver Post. Bản gốc được lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Cục Cải tạo, 1977: Dự án Skywater, Một chương trình Nghiên cứu về Quản lý Lượng mưa. Tuy nhiên, một số nghiên cứu chỉ ra rằng độc tính của bạc có tính tích lũy sinh học trong môi trường nước, gây khó thở cho một số loài cá (Độc chất Thủy sinh Tập 49, Số 1–2, Tháng 5 năm 2000, trang 111–129). Tuyên bố Môi trường Cuối cùng (INT FES 77-39).

• • Harris, Edward R., 1981: Dự án thí điểm hợp tác Sierra – Đánh giá môi trường và không phát hiện tác động đáng kể. Bộ Nội vụ Hoa Kỳ, Cục Khai hoang, Denver, CO, 208 trang.

• • Howell, Wallace E., 1977: Tác động môi trường của việc quản lý lượng mưa: Kết quả và suy luận từ Dự án Skywater. Bull. Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ, 58, 488–501

• • Steinhoff, Harold W. và Jack D. Ives, biên tập, 1976: Tác động sinh thái của việc gia tăng lượng tuyết rơi ở dãy núi San Juan, Colorado. Báo cáo Cuối cùng gửi Cục Khai hoang, 489 trang.

• • Donald A. Klein, 1978: Tác động Môi trường của Chất tạo Hạt nhân Băng Nhân tạo, Dowden, Hutchinson & Ross, Inc., Stroudsburg, 256 trang.

• • Parsons Engineering Science, Inc., 1995: Đánh giá Môi trường cho Công ty Điện và Khí đốt Thái Bình Dương và Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ, Rừng Quốc gia Stanislaus.

• • tóm tắt nghiên cứu http://www.snowyhydro.com.au. Lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2008, tại Wayback Machine.

• • “AGI_toxicity.pdf”, Hiệp hội Biến đổi Thời tiết

• • “Jagungal”. Bản gốc được lưu trữ ngày 12 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 23 tháng 7 năm 2009.

• • “Quan điểm của Hiệp hội Biến đổi Thời tiết (WMA) về Tác động Môi trường của việc sử dụng Bạc Iodua làm Chất gieo Mây” (PDF). Bản gốc được lưu trữ ngày 1 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2009.

• • Hodges, Benjamin (2023). “Mây Tương lai: Tảo cát, Suy đoán và Biến đổi Thời tiết”. Coolabah (34): 112–120. doi:10.1344/co202334112-120. S2CID 259964696.

• • Ley, Willy (tháng 2 năm 1961). “Hãy Hành động Về Thời tiết”. Thông tin thêm. Khoa học Viễn tưởng Thiên hà. trang 72–84.

• • “Bão trên sa mạc – Chương 3: Can thiệp vào thời tiết”. Bản gốc được lưu trữ ngày 6 tháng 3 năm 2008.

• • Vonnegut, B.; Chessin, H. (1971). “Sự hình thành hạt băng bằng bạc iodua và bạc bromua đồng kết tủa”. Science. 174 (4012): 945–946. Bibcode:1971Sci…174..945V. doi:10.1126/science.174.4012.945. PMID 17773193. S2CID 37459080.

• • “Freezing Nucleant”, Bernard Vonnegut, Henry Chessin, và Richard E. Passarelli, Jr., #3,877,642, ngày 15 tháng 4 năm 1975

• • Ted Steinberg, Acts of God: The Unnatural History of Natural Disaster in America, (Nhà xuất bản Đại học Oxford, 2000), trang 128.

• • “Chào mừng đến với Thông tin Chiến đấu Không quân

• • “Chào mừng đến với Nhóm Thông tin Chiến đấu Không quân”. Bản gốc được lưu trữ ngày 31 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2007.

• • http://www.willthomas.net/Chemtrails/Articles/Weather_Warfare. Lưu trữ ngày 23 tháng 2 năm 2007, tại Wayback Machine

• • Willoughby, H. E. (1 tháng 5 năm 1985). “Dự án STORMFURY: Biên niên sử Khoa học 1962–1983”. Bản tin của Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ. 66 (5): 505–514. Mã thư mục: 1985BAMS…66..505W. doi: 10.1175/1520-0477(1985)066<0505:PSASC>2.0.CO;2.

• • “Thỏa thuận về Dự án Tăng cường Lượng mưa (PEP) giữa Tổ chức Khí tượng Thế giới, Chính phủ Tây Ban Nha và các Quốc gia Thành viên khác của Tổ chức Khí tượng Thế giới tham gia Thí nghiệm ATS 14 năm 1979”. Lưu trữ ngày 15 tháng 4 năm 2017 tại Wayback Machine. Viện Thông tin Pháp lý Australasian, Thư viện Hiệp ước Úc. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.

• • List, Roland (ngày 1 tháng 1 năm 1981). “Dự án Tăng cường Lượng mưa của Tổ chức Khí tượng Thế giới, Chương trình và Tiến độ”. Tạp chí Biến đổi Thời tiết. 13 (1): 203–209. Bản gốc được lưu trữ ngày 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2020.

• • Trang chủ –> WDMP http://www.naiwmc.org Lưu trữ ngày 11 tháng 8 năm 2006, tại Wayback Machine

• • Hunter, Steven M. (12 tháng 1 năm 2005) “Chương trình Điều chỉnh Thiệt hại do Thời tiết” Lưu trữ ngày 07 tháng 1 năm 2005 tại Wayback Machine. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2009

• • Các vấn đề quan trọng trong nghiên cứu biến đổi thời tiết Researchnewton.nap.edu Lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2016, tại Wayback Machine

• • journals.ametsoc.org https://journals.ametsoc.org/view/journals/bams/78/2/1520-0477_1997_078_0239_acrota_2_0_co_2.pdf. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2025. {{cite web}}: |title= bị thiếu hoặc trống (trợ giúp)

• • Hagelabwehr ở Niederösterreich Được lưu trữ ngày 27 tháng 3 năm 2009, tại Wayback Machine, Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik

• • “Die Hagelflieger stellen sich vor” [Các phi công mưa đá tự giới thiệu]. http://www.hagelabwehr.com. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Liu, Melinda (1/6/2006). “Melinda Liu: Trung Quốc có thể kiểm soát thời tiết Thế vận hội không?”. Tuần báo. Bản gốc được lưu trữ ngày 29 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2020. Và cuộc chạy đua tạo mưa đã trở nên căng thẳng đến mức vào năm 2004, năm ngôi làng ở tỉnh Hà Nam được cho là đã cãi vã về việc “trộm mây” sau khi tất cả họ cùng gieo hạt mưa nhưng chỉ có một huyện nhận được phần lớn lượng mưa.

• • Trung Quốc tung ra những vũ khí mạnh, hướng tới một Thế vận hội khô hạn. Bản gốc được lưu trữ ngày 24 tháng 1 năm 2017 tại Wayback Machine. USA Today ngày 29 tháng 6 năm 2006 lúc 9:04 tối theo giờ miền Đông.

• • Trung Quốc để tuyết rơi để chấm dứt hạn hán. Bản gốc được lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2009 tại Wayback Machine. BBC ngày 19 tháng 2 năm 2009.

• • Branigan, Tania. (2 tháng 11 năm 2009) “Thiên nhiên được giúp đỡ khi tuyết phủ trắng Bắc Kinh”. Bản gốc được lưu trữ ngày 18 tháng 1 năm 2017 tại Wayback Machine” Guardian. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2009 • • “CASWMT”. Bản gốc được lưu trữ ngày 23 tháng 11 năm 2011.

• • Sibal, Shri Kapil (ngày 4 tháng 8 năm 2005). “Gieo hạt mây”. Sở Khoa học và Công nghệ. Bản gốc được lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2009.

• • “Gieo hạt mây”. Srishti Aviation. Ngày 7 tháng 3 năm 2004. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2024.

• • “Pakistan lần đầu tiên sử dụng mưa nhân tạo để chống ô nhiễm”. Al Jazeera. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2024. • • News Desk, tribune.com.pk (ngày 15 tháng 11 năm 2024). “Punjab tiến hành gieo hạt mây để chống sương mù bằng công nghệ do địa phương phát triển”. The Express Tribune. Truy cập ngày 12 tháng 12 năm 2024. • • bppt-to-use-cloud-seeding-to-minimize-flood-risk-in-jakarta jakartaglobe.beritasatu.com [liên kết chết vĩnh viễn] • • “Lũ lụt nhấn chìm Jakarta sau khi cắt giảm cứu trợ thiên tai”. Tạp chí Global Press. Ngày 6 tháng 7 năm 2025. Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2025. • “سابقه بارورسازی ابرها در ایران/ بین سالهای ١٣۵٣ تا ١٣۵٧ ابرها در یک منطقه بارور میشدند”. http://www.khabaronline.ir (bằng tiếng Ba Tư). Ngày 13 tháng 1 năm 2024. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2024. • • “Bỏ qua một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm”. روزنامه دنیای اقتصاد (bằng tiếng Ba Tư). Ngày 19 tháng 4 năm 2024. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2024. • • “Dự án tăng cường ngừng mưa, bằng tiếng Do Thái”. 28 tháng 1 năm 2021. Bản gốc được lưu trữ ngày 14 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2021. • • Freud, Eyal; Koussevitzky, Hagai; Goren, Tom; Rosenfeld, Daniel (2015). “Bối cảnh vi vật lý đám mây cho thí nghiệm gieo hạt mây Israel-4″. Nghiên cứu Khí quyển. 158–159: 122–138. Mã thư mục: 2015AtmRe.158..122F. doi: 10.1016/j.atmosres.2015.02.007. • • cloud-seeding-kuwait-soon Dịch từ tiếng Ả Rập và được báo cáo ban đầu bởi Báo Al-Qabas, Kuwait. Đã lưu trữ ngày 14 tháng 4 năm 2016 tại Wayback Machine” Kuwait Times. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2016 • • Farahat, A.; Abuelgasim, A. (ngày 1 tháng 2 năm 2022). “Ảnh hưởng của việc gieo hạt mây lên tính chất khí dung và sự biến đổi của vật chất dạng hạt ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất”. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Môi trường Quốc tế. 19 (2): 951–968. doi:10.1007/s13762-020-03057-5. ISSN 1735-2630. S2CID 231877327. • • Ćurić, Mladjen; Lompar, Miloš; Romanic, Djordje; Zou, Linda; Liang, Haoran (tháng 6 năm 2019). “T

• • Ćurić, Mladjen; Lompar, Miloš; Romanic, Djordje; Zou, Linda; Liang, Haoran (tháng 6 năm 2019). “Mô hình hóa ba chiều về sự gia tăng lượng mưa bằng phương pháp gieo mây ở ba vùng khí hậu khác nhau”. Atmosphere. 10 (6): 294. Mã thư mục: 2019Atmos..10..294C. doi:10.3390/atmos10060294. ISSN 2073-4433. • • Gieo mây, Trung tâm Khí tượng và Địa chấn Quốc gia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất

• • “Chương trình Tăng cường Mưa của UAE Giải quyết những Thách thức Kỹ thuật Chính”. Water Online. 22 tháng 4 năm 2015.

• • “Liệu UAE có thực sự tạo ra mưa bằng phương pháp gieo mây?”. Vice.com. 26 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2022.

• • Khói mù Singapore đạt mức cao kỷ lục do cháy rừng ở Indonesia. Lưu trữ ngày 03 tháng 12 năm 2018 tại Wayback Machine http://www.bbc.co.uk ngày 21 tháng 6 năm 2013

• • Có báo cáo về “mưa đá” ở phía Tây Singapore. Lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2013 tại Wayback Machine www.straitstimes.com

• • Badd (17 tháng 9 năm 2019). “Malaysia đang sử dụng công nghệ gieo mây để giải quyết khói mù… Nhưng chi phí là bao nhiêu?”. Cili Sos. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2023.

• • “Việc gieo mây được thực hiện hàng ngày”. news.asiaone.com. Bản gốc được lưu trữ ngày 7 tháng 10 năm 2015. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2015.

• • Said, Halim (12 tháng 10 năm 2015). “Việc gieo hạt mây để hỗ trợ đập Sungai Layang và Sungai Lebam bắt đầu”. New Straits Times. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2024.

• • “Câu chuyện về tạo mưa”, Cục Tạo mưa Hoàng gia và Hàng không Nông nghiệp [liên kết đã hỏng]

• • “Chế độ Quân chủ Hiện đại” Lưu trữ ngày 15 tháng 11 năm 2012 tại Wayback Machine, Đại sứ quán Hoàng gia Thái Lan tại Stockholm

• • “Điều chỉnh thời tiết bằng công nghệ tạo mưa của hoàng gia”. Google Patents. Ngày 17 tháng 3 năm 2005. Bản gốc được lưu trữ ngày 19 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.

• • Tóm tắt Ngân sách Thái Lan năm tài chính 2019. Bangkok: Cục Ngân sách. Tháng 9 năm 2018. tr. 85. Bản gốc được lưu trữ ngày 12 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2019.

• • Rocolle, Pierre (1968). Pourquoi Điện Biên Phủ? (bằng tiếng Pháp). Paris: Flammarion. tr. 410–411.

• • “SLAF bắt tay vào dự án gieo hạt mây với Bộ Điện lực, Năng lượng và Phát triển Kinh doanh” (Thông cáo báo chí). Không quân Sri Lanka. 23 tháng 1 năm 2019.

• • Handunnetti, Dilrukshi (12 tháng 4 năm 2019). “Gieo hạt mây không mang lại mưa ở Sri Lanka”. Mongabay. • • “Dự án gieo hạt mây mang lại mưa”. Colombo: News First. 22 tháng 3 năm 2019.

• • Alexandria Daily Town Talk, ngày 29 tháng 6 năm 1948

• • “Hội đồng Biến đổi Thời tiết Bắc Mỹ”. http://www.nawmc.org. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2013.

• • Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia (ngày 26 tháng 1 năm 2006). “Thí nghiệm gieo hạt mây Wyoming bắt đầu trong tháng này”. Cảnh báo Eureka. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 11 năm 2009. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2009.

• • : Sách; Địa lý Núi; Kích thước Vật lý và Con người của M.F. Price, A.C. Byers, D.A. Friend, T. Kohler, L.W. Giá

• • “Công ước về Cấm Sử dụng Kỹ thuật Biến đổi Môi trường cho Mục đích Quân sự hoặc Bất kỳ Mục đích Thù địch nào Khác – Phụ lục A/RES/31/72 – Tài liệu của Liên Hợp Quốc: Tập hợp một bộ sưu tập các thỏa thuận toàn cầu”. http://www.un-documents.net. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2011.

• • Cabanatuan, Michael (ngày 16 tháng 3 năm 2022). “Một chiếc máy bay đã ‘gieo mây’ ở Sierra tuần này để tạo mưa. Liệu điều đó có thực sự hiệu quả không?”. San Francisco Chronicle. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2022.

• • “Các phi công gieo mây ở Alberta chứng kiến ​​năm bận rộn thứ 2 trong 20 năm”. CBC News. 22 tháng 8 năm 2014. Bản gốc được lưu trữ ngày 26 tháng 8 năm 2014. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2014.

• • “Bậc thầy của mưa đá”. bnr.bg. Bản gốc được lưu trữ ngày 24 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2018.

• • “Giảm thiểu thiệt hại do mưa đá bằng cách gieo mây ở Pháp và Tây Ban Nha” (PDF). Hội nghị Châu Âu lần thứ 5 về Bão nghiêm trọng. Bản gốc được lưu trữ (PDF) ngày 9 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2010.

• • Gunston, Bill (1995). Bách khoa toàn thư Osprey về Máy bay Nga 1875–1995. Osprey. trang 1. ISBN 978-1855324053.

• • Griffin, Andrew (5 tháng 2 năm 2016). “Nga chi hàng triệu đô la cho công nghệ ‘gieo mây’ để đảm bảo trời không mưa vào ngày lễ Quốc tế Lao động”. Independent.co.uk. Bản gốc được lưu trữ ngày 13 tháng 7 năm 2024.

• • “Nga gieo mây ở Siberia để dập tắt các đám cháy rừng dữ dội”. Reuters. 10 tháng 7 năm 2020.[liên kết hỏng] • • “Kênh đào Crimea – Chìa khóa Giải phóng”. iwpr.net. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2024.

• • “O Rabotach OV Martynova”. Researchgate. Tháng 1 năm 2015.[liên kết hỏng]

• • “Trang chủ của Hiệp hội gieo mây Rosenheim (tiếng Đức)”. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 4 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2013.

• • Weingand, Phillip (ngày 4 tháng 5 năm 2017). “Máy gieo hạt mây đã sẵn sàng cất cánh (bằng tiếng Đức)”. stuttgarter-nachrichten. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2018.

• • “Máy bay gieo hạt mây đã sẵn sàng phục vụ (bài viết bằng tiếng Đức)”. Ngày 3 tháng 5 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 5 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2013.

• • “Flugzeuge”. http://www.hagelabwehr.at. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 6 năm 2023. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2023.

• • “Trình diễn khả năng phòng vệ máy bay khỏi mưa đá”. http://www.lcm.si. Bản gốc được lưu trữ ngày 16 tháng 9 năm 2021. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2022.

• • Hilary Bradt; Janice Booth (2010). Slow Devon và Exmoor. Cẩm nang Du lịch Bradt. trang 249. ISBN 978-1-84162-322-1.

• • “Vũ khí Thời tiết Tấn công Nhân loại”. Những Thuyết Âm mưu Vĩ đại nhất (4/10). British Pathé. 21 tháng 8 năm 1952. Bản gốc được lưu trữ ngày 23 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2016.

• • Vidal, John; Weinstein, Helen (30 tháng 8 năm 2001). “Những người làm mưa của Không quân Hoàng gia Anh ‘gây ra trận lụt năm 1952′”. The Guardian. Guardian News and Media Limited. Bản gốc được lưu trữ ngày 20 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2018.

• • Eden, Philip. “”Ngày họ tạo ra mưa” Lũ lụt Lynmouth do con người gây ra?”. WeatherOnline. Bản gốc được lưu trữ ngày 19 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2018. Bất kỳ nhà khí tượng học nào có kiến ​​thức cơ bản về gieo mây đều có thể giải thích tại sao việc đổ lỗi trận lụt Lynmouth cho những thí nghiệm như vậy là vô lý.

• • Morrison, Anthony E.; Siems, Steven T.; Manton, Michael J.; Nazarov, Alex (2009). “Về Phân tích Bộ Dữ liệu Gieo Mây trên Tasmania”. Tạp chí Khí tượng và Khí hậu Ứng dụng. 48 (6): 1267–1280. Mã thư mục:2009JApMC..48.1267M. doi:10.1175/2008JAMC2068.1.

• • “Gieo hạt mây”. Chính quyền New South Wales, Úc. 2010. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2010.

• • Griffith, Chris. “Gieo hạt mây”. Courier mail. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2009.

• • Frost, Rosie (20 tháng 4 năm 2020). “Mây nhân tạo có thể cứu rạn san hô dễ bị tổn thương khỏi biến đổi khí hậu”. euronews.com. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 26 tháng 4 năm 2020.

• • “Nghiên cứu về gió mùa Tây Phi và tăng cường lượng mưa – Mali”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 5 năm 2016. Truy cập ngày 9 tháng 9 năm 2010.

• • Hạt giống trên đám mây: cất cánh ở Tây Phi Lưu trữ ngày 19 tháng 10 năm 2009, tại Wayback Machine

• • McNaughton, D.L.; Allison, J.C.S. (1982). &quot;Ảnh hưởng của việc gieo hạt trên đám mây đối với tình trạng căng thẳng về nước của ngô ở Zimbabwe&quot;. Tạp chí sửa đổi thời tiết. 14 (1): 23–34. doi:10.54782/jwm.v14i1.64. S2CID 128737108.

• • Quilleré-Majzoub, Fabienne (2004). “À qui appartiennent les nuages ​​? Essai de définition d’un statut des nuages ​​en droit International Public”. Niên giám Pháp Quốc tế. 50 (1): 653–667. doi:10.3406/afdi.2004.3813. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2021. [tr.666, theo Google Dịch: Chế độ pháp lý quốc tế về nước cho thấy nước nói chung, và nước trên cạn nói riêng, được coi là res nullius, chứ không phải res communis. Thật vậy, việc sử dụng nước giả định một hình thức chiếm đoạt vượt ra ngoài những mảnh đất đơn giản… Tuy nhiên, có áp lực mạnh mẽ đòi hỏi nước phải có địa vị res communis đầy đủ.

• • Fleming, James Rodger (2010). Sửa chữa bầu trời: Lịch sử đầy biến động của thời tiết và kiểm soát khí hậu. New York: Nhà xuất bản Đại học Columbia. ISBN 978-0-231-51306-7. OCLC 664234130.

• • Larson, Rhett B. (18 tháng 9 năm 2016). “Quản lý việc bổ sung nước theo Công ước về Nguồn nước”. Water International. 41 (6): 866–882. ​​Mã thư mục: 2016WatIn..41..866L. doi: 10.1080/02508060.2016.1214893. ISSN 0250-8060. S2CID 157351226. Bản gốc được lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2021.

• • “Công ước về Cấm Sử dụng Quân sự hoặc Bất kỳ Mục đích Thù địch Nào khác các Kỹ thuật Biến đổi Môi trường (ENMOD) – UNODA”. Bản gốc được lưu trữ ngày 29 tháng 5 năm 2021. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2021. • • “Tạo mưa phần một: Ai sở hữu những đám mây”. Tạp chí Luật Stanford. 1 (1): 43–63. 1948. doi:10.2307/1226157. JSTOR 1226157.

• • Brooks, S (1949). “Các khía cạnh pháp lý của việc tạo mưa”. Tạp chí Luật California. 37 (1): 114–121. doi:10.2307/3477822. JSTOR 3477822. Bản gốc được lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2022.

• • Brown, M (2011). “Quy định hiện tại và tương lai về mây

• •  Brown, M (2011). “Present and Future Regulation of Cloud Seeding Activities in California”. The Journal of Weather Modification. 43 (1): 97–106.

• •  Smith, Oliver (24 September 2013). “‘Chemtrails’ and other aviation conspiracy theories”. The Telegraph. Archived from the original on 6 December 2013. Retrieved 13 December 2013.

• •  Mehlhaf, Nina (25 April 2013). “Chemtrails: Real conspiracy, or wild theory? Each perspective has fervent believers”. KTVZ. Archived from the original on 14 December 2013. Retrieved 13 December 2013.

2.

•  Kim LaCapria (17 March 2016). “HAARPing On; The government didn’t quietly admit to modifying weather in California; cloud seeding is a well-documented effort to counteract the effects of drought (and isn’t related to chemtrails)”. Snopes.com. Snopes.com. Retrieved 2 September 2016.

Further reading

  • Schaefer, Vincent J. Serendipity in Science: My Twenty Years at Langmuir University 2013 Compiled and Edited by Don Rittner. Square Circle Press, Voorheesville, NY ISBN978-0985692636
    • Note: Chapter Six “The War Ends as I Discover Cloud Seeding” Schaefer discusses the conversations with Langmuir while climbing Mount Washington (pp. 118–119) and then describes the event “My Discovery of Dry Ice Seeding” on pp. 128–129. References by his son, James M Schaefer, Ph.D.

External links

Authority control databases: National Japan

Category:

Thái Cát Thân Trọng Tuấn (VH-LVC) trích NGÀY XƯA THẬT GẦN, chuyển từ California ngày 01 tháng 9 năm 2025. Xin tùy ý sử dụng.