1. Bối cảnh & các bên liên quan

– California – do Thống đốc Gavin Newsom lãnh đạo – kiện Trump, cho rằng việc ông điều động Vệ binh Quốc gia mà không có sự đồng ý của tiểu bang là vi phạm Tu chính án thứ 10 và vượt quá quyền hạn liên bang.
– Tòa Quận (DC) do Thẩm phán Charles Breyer tuyên bố tạm thời chặn việc triển khai, khẳng định Trump đã “hành động bất hợp pháp”.

2. Phán quyết của Tòa Phúc thẩm (Emergency Stay – ngày 19–20/6/2025)

– Quyết định nhất trí của 3 thẩm phán gỡ lệnh chặn, cho phép Trump giữ quyền kiểm soát Vệ binh trong khi vụ kiện tiếp tục xét xử.
– Lý do pháp lý:
  + Trump “có căn cứ xác đáng” để cho rằng có tình trạng nổi loạn hoặc cản trở thực thi luật liên bang.
  + Dựa trên Điều luật Title 10 U.S.C. §12406, cho phép tổng thống ‘federalize’ Vệ binh khi chính phủ liên bang không thể thực thi luật pháp.
  + Tòa bác bỏ lập luận rằng quyết định này không thể bị rà soát bởi tòa án, nhưng nhấn mạnh mức độ xem xét phải “rất hoãn” (highly deferential) đối với phán quyết của tổng thống.
– Về quy trình điều phối:
  + Việc Trump không tham vấn Thống đốc Newsom trước khi ra lệnh không vi phạm luật, vì luật nói “qua các thống đốc” nhưng không trao cho thống đốc quyền bác bỏ.

3. Về tác động & bước tiếp theo

– Tạm thời: Vệ binh sẽ vẫn được triển khai tại Los Angeles trong khi vụ kiện tiếp diễn tại Tòa Quận.
– Phù hợp Luật & Hiến pháp?
  + Tòa khẳng định Trump có “có khả năng cao là đã hành động hợp pháp” theo luật liên bang.
  + Nhưng vấn đề rộng hơn – như quyền hạn liên bang sử dụng Vệ binh trong việc thực thi luật nội địa – vẫn cần được giải quyết trong phiên xử hoàn chỉnh.
– Khả năng kiện tiếp: California có thể kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm toàn thể hoặc lên Tối cao Pháp viện để làm rõ quyền của thống đốc và luật liên quan quân đội nội địa.

✅ Kết luận ngắn gọn

– Tòa Phúc thẩm Khu vực 9 cho phép Tổng thống Trump tiếp tục điều động Vệ binh Quốc gia California tới Los Angeles trong khi vụ kiện tiếp tục.
– Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1965 có tổng thống điều động Vệ binh mà không có sự đồng thuận của thống đốc tiểu bang.
– Phán quyết này không kết luận về tính hợp pháp cuối cùng, nhưng dấu hiệu cho thấy tòa nghiêng về phía Trump trong việc sử dụng Title 10 và mức độ “deference” với phán quyết tổng thống.
ChaGPT trả lời